.jpg)
🛠️ Matkap Çeşitleri ve Doğru Seçim Rehberi | CNC ve El Tipi Kullanımlarda En Verimli Sonuçlar
- freze tek
- 6 Eki
- 3 dakikada okunur
⚙️
Giriş: Matkap Seçiminin Üretimdeki Önemi
Delik delme, üretim proseslerinin en sık yapılan ama en fazla hata payına sahip operasyonlarından biridir. Yanlış matkap seçimi, yüzey pürüzlülüğü, çap toleransı ve takım ömrü üzerinde ciddi etki yaratır.Doğru malzeme, kaplama ve geometri seçimiyle hem amatör kullanıcılar hem de CNC profesyonelleri daha verimli ve uzun ömürlü sonuçlar elde edebilir.
🧩Matkap Çeşitleri ve Özellikleri
🔹 HSS (High Speed Steel) Matkaplar
Kapsamlı Kullanım, Uygun Fiyat, Kolay Bilenebilirlik
HSS matkaplar; düşük ve orta karbonlu çelikler, alüminyum, pirinç, plastik ve genel amaçlı malzemelerde geniş kullanım alanı sunar.Yüksek sıcaklık dayanımı sınırlı olsa da, maliyet/performans oranı onları en çok tercih edilen matkap sınıfı yapar.
Avantajları:
✅ Çok yönlü kullanım
✅ Kolay bileme
✅ Düşük maliyet
Dezavantajları:
⚠️ Yüksek sıcaklıklarda uç yanması riski
⚠️ Sert malzemelerde hızlı aşınma
🔹 HSS-Co (Kobalt Alaşımlı) Matkaplar
Yüksek Sıcaklık Direnci, Paslanmaz Çeliklerde Uzun Ömür
HSS-Co matkaplarda %5–8 oranında kobalt bulunur. Bu, ısı dayanımını artırarak özellikle paslanmaz çelik, titanyum ve ısıya dayanıklı çeliklerde mükemmel performans sağlar.
Avantajları:
✅ Yüksek sıcaklık direnci
✅ Sert ve zorlu malzemelerde uzun ömür
✅ Hassas delik kalitesi
🔹 Solid Karbür Matkaplar
CNC Uygulamalarında Hassasiyet ve Uzun Ömür
Solid karbür matkaplar; yüksek hız, rijit bağlama ve seri üretim koşullarında en iyi sonucu verir.Sertleştirilmiş çelikler, dökme demirler, kompozitler ve cam elyaf takviyeli plastiklerde (GFRP) üstün performans sunar.
Avantajları:
✅ Yüksek kesme hızı
✅ Uzun takım ömrü
✅ CNC işleme için ideal
Dezavantajları:
⚠️ Kırılgan yapı – manuel kullanıma uygun değil
⚠️ Yüksek başlangıç maliyeti
🧱 Kaplamalı Matkaplar ve Kaplama Türleri
Kaplamalar, matkapların sürtünmeyi azaltmasını, ısıya dayanmasını ve ömrünün uzamasını sağlar.Ancak her kaplama her malzemeye uygun değildir.
🟡 TiN (Titanyum Nitrür)
Uygulandığı Matkaplar: HSS, HSS-Co
Kullanım Alanı: Düşük–orta karbonlu çelik, dökme demir, pirinç
Not: Alüminyum için önerilmez; talaş yapışmasına neden olabilir.
Avantaj: Ekonomik, düşük sürtünme, uzun ömür
🟣 TiAlN / AlTiN (Titanyum-Alüminyum Nitrür)
Uygulandığı Matkaplar: HSS-Co, karbür
Kullanım Alanı: Paslanmaz çelik, ısıya dayanıklı çelikler
Avantaj: Yüksek sıcaklık dayanımı, kuru işleme uyumu
🔵 AlCrN (Alüminyum-Krom Nitrür)
Uygulandığı Matkaplar: Solid karbür
Kullanım Alanı: Sertleştirilmiş çelik, titanyum, nikel alaşımları
Avantaj: Oksidasyon direnci yüksek, 800°C üzeri çalışmaya uygun
🟢 TiB₂ (Titanyum Diborür)
Uygulandığı Matkaplar: Karbür
Kullanım Alanı: Alüminyum, bakır, pirinç
Avantaj: Talaş yapışmasını (BUE) önler, parlak yüzey sağlar
📊 Malzemeye Göre Doğru Matkap Seçimi
Malzeme Türü | Önerilen Matkap Tipi | Uygun Kaplama / Not |
Alüminyum, bakır, pirinç | Parlatılmış karbür veya TiB₂ kaplamalı karbür | Talaş yapışmasını önler, yüzey kalitesini artırır |
Düşük/orta karbonlu çelik | HSS veya HSS-Co | TiN veya TiAlN kaplama |
Paslanmaz çelik | HSS-Co veya karbür | TiAlN veya AlCrN |
Dökme demir | Karbür | TiN veya AlCrN |
Sertleştirilmiş çelik | Solid karbür | TiAlN veya AlCrN |
Kompozit, plastik | Karbür / HSS | DLC veya kaplamasız |
🧭 CNC ve El Tipi Uygulamalarda Öneriler
Soğutma sıvısı kullanımı: Derin deliklerde talaş tahliyesi ve takım ömrü için şarttır.
Uygun kesme parametreleri: Matkap malzemesine göre devir ve ilerleme ayarlanmalıdır.
Titreşim kontrolü: Solid karbür matkaplar rijit tutucuda çalıştırılmalıdır.
Bileme ve bakım: HSS matkaplar düzenli bilenirse ömrü ciddi şekilde artar.
🚫 Hatalı Matkap Seçiminde Ortaya Çıkan Sorunlar
❌ Alüminyumda TiN kaplama kullanımı → talaş yapışması ve yüzey bozulması
❌ Yetersiz soğutma → matkap ucunun yanması
❌ Yanlış helix açısı → talaş sıkışması ve kırılma
❌ Fazla ilerleme → çap toleransı ve yüzey hataları
🧠 Sonuç: Doğru Matkap, Doğru Kaplama, Doğru Sonuç
İster CNC operatörü olun ister atölye kullanıcısı, matkap seçimi doğrudan verimliliğinizi belirler.Malzeme türüne göre uygun matkap ve kaplama seçimi, hem takım ömrünü uzatır hem de üretim kalitesini artırır.
Frezetek önerisi:Her yeni iş parçası için delme öncesi kısa bir takım-malzeme uyum kontrolü yapmak, uzun vadede takım maliyetini ciddi oranda düşürür.
Yorumlar