16ER ve 16IR Diş Torna Uçları – Endüstriyel Standartlar ve Doğru Seçim Rehberi

elmas diş ucu

16ER Diş Uçları Nedir?

16ER, CNC torna tezgâhlarında dış diş açmak için kullanılan, uluslararası ISO–ANSI kodlama yapısına sahip bir diş uç tipidir. “16” uç ebadını, “E” 60° diş profilini, “R” ise sağ kesme yönünü ifade eder. Bu uçlar, özellikle dar toleranslı diş profillerinde yüksek tekrarlanabilirlik sunacak şekilde tasarlanır.

Güvenilir üreticilerin teknik kataloglarına bakıldığında 16ER uçlarının;

• Kesme kenarlarında form hatasına izin vermeyen özel taşlama toleranslarıyla üretildiği,

• Profilin tam köşe geometrisini koruyabilmesi için yüksek yüzey kalitesiyle taşlandığı,

• Talaş birikmesini önlemek amacıyla mikro talaş kırıcı formuna sahip olduğu,

• Diş derinliği arttıkça talaş kaldırma yükünü dengelemek için pozitif ön açı tasarımı kullandığıaçıkça belirtilir.

Bu özellikler, özellikle ince adımlı dişlerde form karmaşıklığını korumak ve kesme kuvvetlerini azaltmak açısından kritik önem taşır.

16IR Uçları ile Farkları

16IR uçları, 16ER ile aynı profil geometrisini paylaşsa da iç diş işlemenin doğası gereği daha farklı tasarım gerektirir. En önemli fark talaş çıkış hacmidir. İç çapta talaş sıkışması, özellikle yüksek adımlı veya dar kanallı dişlerde büyük sorun oluşturur. Bu nedenle 16IR uçlarında;

• Talaşın spiral şekilde dışarı atılmasına yardımcı olan derin talaş havuzları,

• İç çap duvarına sürtünmeyi azaltan özgün yan açı tasarımı,

• Rijitliği artırmak için daha kısa kesme kenarı yapısıbulunur.

Ayrıca üreticilerin parametre tabloları, iç diş işlemede 16IR uçlarının genellikle daha düşük ilerleme ve daha kontrollü talaş kalınlığı ile kullanılmasını önerir. Bunun nedeni iç çap geometrilerinde titreşim riskinin daha yüksek olmasıdır.

Profil Seçimi – Endüstride Kullanılan Standartlar

Her 16ER ucu aynı değildir; seçilen profil, işlenecek diş standardına göre değişir. Bu nedenle profil seçimi, işlenmiş parçanın fonksiyonel çalışması için en önemli adımlardan biridir.

Metrik 60° ProfilISO metrik standardı, makine imalatında en çok kullanılan diş formudur. 16ER metrik profiller, adım başına değişen diş derinliğini ve yüzey temasını tam sağlayacak şekilde taşlanır. Üst yüzey (crest) ve kök yarıçapı, ISO’nun belirlediği toleranslara tam uygundur.

UN ProfilUNC, UNF ve UNJ profilleri havacılık, otomotiv ve hidrolik ekipmanlarda yaygındır. Özellikle UNJ profilinde kök yuvarlatmasının daha geniş olması yorulma dayanımını artırır. 16ER UN uçlarında bu kök yuvarlatma hassas bir şekilde işlenir.

Whitworth ProfilBSW/BSF profilleri yuvarlak kök yapısıyla bilinir. Bu nedenle Whitworth uyumlu 16ER uçları, dişin her iki tarafında simetrik yuvarlatılmış yüzey sunarak vibrasyonu azaltır ve daha yumuşak bir kesme sağlar.

Her profil üreticilerin kataloglarında tanımlanan özel taşlama kodlarına göre işlenir; bu nedenle uygun profil seçimi, parçada işlevsel bir uyum sağlamak için zorunludur.

16ER Diş Uçlarında Malzeme Seçimi

Doğru uç seçiminin en kritik kısımlarından biri karbür sınıfı ve kaplama uyumudur. Güncel kesme kılavuzları bu konuda net bir çerçeve sunar.

Çelik işleme:Çelikte kesme kuvvetleri yüksektir. Bu nedenle orta pozitif geometri, yüksek kenar dayanımlı karbür, TiAlN veya AlTiN sınıfı kaplama önerilir. Bu kaplamalar ısıl stabilite sağlar ve diş formunun keskinliğini korur.

Paslanmaz çelik işleme:Paslanmaz çelikte yapışma (built-up edge) eğilimi yüksektir. Bu nedenle üreticiler, daha agresif talaş kırıcıya ve ince PVD kaplamaya sahip 16ER uçlarını önerir. Kesme kenarının mümkün olduğunca keskin kalması, özellikle ince dişlerde önemlidir.

Dökme demir işleme:Dökme demir kırılgan bir yapıya sahip olduğu için talaş yerine parçacık oluşturur. Bu nedenle daha kaplamasız veya kalın kaplamalı karbür sınıfları önerilir. Daha güçlü kenar hazırlığı olan 16ER uçları bu malzemede daha uzun ömür sunar.

16ER Kesme Parametreleri (Genel Üretici Aralıkları)

Aşağıdaki değerler önde gelen üreticilerin ortak öneri aralığının ortalamasıdır:

Malzeme	Kesme Hızı (m/min)	İlerleme (mm/dev)	Diş Açma Derinliği
Çelik	80–140	0.05–0.15	Adım × %60
Paslanmaz	60–110	0.04–0.12	Adım × %55
Dökme Demir	120–180	0.06–0.18	Adım × %60

Profili korumak için son geçişte ilerlemenin mümkün olan en düşük değere indirilmesi gerektiği tüm üreticiler tarafından ortak olarak vurgulanır.

Frezetek ve Hi-Cut ile 16ER Uç Seçimi

Frezetek olarak müşterilerimize yalnızca standart ürün sağlamak değil, işleme özel çözümler geliştirmek de temel yaklaşımımızdır. Bu çerçevede, Hi-Cut markasının 16ER uyumlu diş uçları;

• yüksek hassasiyetli taşlama formu,

• kontrollü talaş kırıcı yapısı,

• seri üretim ortamlarında uzun ömür sağlayan karbür sınıflarıile öne çıkar.

Reklam yerine teknik faydayı ön plana çıkaran yaklaşımımız sayesinde, işletmeler işleme maliyetini düşürürken aynı zamanda diş form kalitesini artırabilir.

Sonuç

16ER ve 16IR diş uçları, hem dış hem iç diş işlemede yüksek hassasiyet gerektiren tüm uygulamalarda endüstriyel standart haline gelmiştir. Doğru profil seçimi, doğru karbür sınıfı ve uygun parametrelerle birleştiğinde sistemli, tekrarlanabilir ve yüksek kalite diş üretimi sağlanır. Uzun vadede bu uçlar, doğru kullanıldığında hem takım maliyetini düşürür hem de üretim güvenilirliğini artırır.

Frezetek Elmas Kesici Uçlarını İnceleyin

• Elmas torna uçlarımız: elmas cnc torna uçlar

• Elmas CNC freze uçlarımız: elmas cnc freze uçlar